Η Μεσογειακή Διατροφή θεωρείται από τους πιο υγιεινούς τρόπους διατροφής. Αφορά το τρόπο διατροφής των λαών που βρίσκονται γύρω από τη Μεσόγειο και πιο συγκεκριμένα είναι εμπνευσμένη από τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων που ζουν στην Ελλάδα, στην Ιταλία, την Ισπανία και γενικότερα σε περιοχές που βρέχονται από τη Μεσόγειο θάλασσα. Οι συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες ακολουθούνται από τους λαούς της Μεσογείου εδώ και αιώνες αλλά ο όρος επινοήθηκε σχετικά πρόσφατα. Οι διατροφικές συνήθειες που προσδιορίζουν την μεσογειακή διατροφή αφορούν κυρίως τις συνήθειες των κατοίκων της Κρήτης και της Νότιας Ιταλίας.

Η κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα διαμορφώνουν και διαφοροποιούν το διατροφικό πρότυπο που ακολουθεί κάθε χώρα. Ωστόσο, στους λαούς που βρίσκονται στη Μεσόγειο υπάρχουν κάποια κοινά στοιχεία, όπως η κατανάλωση ελαιόλαδου, ψαριών και λαχανικών.

Μια μικρή ιστορική αναδρομή

Ο Ancel Keys, καθηγητής φυσιολόγος, ξεκίνησε «τη μελέτη των 7 χωρών» το 1956, καθώς ήθελε να ερευνήσει το τρόπο που η διατροφική κουλτούρα κάθε περιοχής είχε αντίκτυπο στην υγεία των ανθρώπων και κυρίως στη καρδιά και στα αγγεία. Οι χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Ολλανδία, η Φιλανδία, η πρώην Γιουγκοσλαβία, η Ιταλία και η Ελλάδα. Κάθε μια από αυτές τις χώρες έχει συγκεκριμένη φιλοσοφία στο φαγητό, στην Ελλάδα το δείγμα των ανθρώπων ήταν από τη Κρήτη και τη Κέρκυρα. «H μελέτη των 7 χωρών» διήρκησε 40 χρόνια και το συνολικό δείγμα της έρευνας ήταν 11.579 άνδρες. Μέσα από αυτή την έρευνα προέκυψε και η έννοια της Μεσογειακής Διατροφής.

Η πρώτη αναφορά της Μεσογειακής Διατροφής έγινε τη δεκαετία του 1960-1961, κατά τη διάρκεια της μελέτης που πραγματοποιήθηκε από τον Keys. Στη συγκεκριμένη έρευνα, συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι από τη Κρήτη και τη Κέρκυρα και διερευνήθηκε η διατροφή τους και ο τρόπος ζωής τους σε σχέση με καρδιαγγειακές παθήσεις, τη στεφανιαία νόσο και άλλα προβλήματα υγείας. Η συγκεκριμένη διαπολιτισμική μελέτη αποτέλεσε τη πρώτη πληθυσμιακή έρευνα που ασχολήθηκε με την υγεία σε εθνοτικό και γεωγραφικό επίπεδο.

Τότε παρατηρήθηκε ότι οι διατροφικές συνήθειες του πληθυσμού της Ελλάδας και ειδικότερα της Κρήτης συνέβαλλαν στη καλύτερη υγεία, στη προστασία από παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος, όπως η ισχαιμική καρδιοπάθεια και κατ’ επέκταση συνέβαλλε στη μακροζωία.

Τρόφιμα Μεσογειακής Διατροφής

Το 2010 η Unesco χαρακτήρισε τη Μεσογειακή διατροφή ως μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας και περιλαμβάνει το ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λίπους, την υψηλή κατανάλωση νερού, φρούτων, ξηρών καρπών, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής αλέσεως, μπαχαρικών και βοτάνων και την μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, όπως τυριού και γιαουρτιού, ψαριών, πουλερικών και ερυθρού οίνου. Επίσης, περιλαμβάνει τη μειωμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων τροφίμων. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι τα τρόφιμα που χαρακτηρίζουν τη Μεσογειακή Διατροφή αναλύονται στη Μεσογειακή πυραμίδα διατροφής, στην οποία φαίνεται να υπάρχουν όλα τα τρόφιμα αλλά πρέπει να καταναλώνονται με διαφορετική συχνότητα το κάθε ένα. Τα βασικά τρόφιμα για καθημερινή κατανάλωση είναι τα σιτηρά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, οι σπόροι, τα βότανα, τα μπαχαρικά και κυρίως το ελαιόλαδο. Το ελαιόλαδο είναι αναπόσπαστο μέρος της Μεσογειακής Διατροφής καθώς αποτελεί τη βασική πηγή λίπους.

Τα οφέλη της Μεσογειακής Διατροφής

Τα οφέλη της Μεσογειακής Διατροφής για την υγεία είναι πολλά, καθώς παρατηρείται τα άτομα που ζουν στη Μεσόγειο να έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και λιγότερα καρδιαγγειακά επεισόδια από ότι έχουν οι κάτοικοι των δυτικών κοινωνιών.

Πιο συγκεκριμένα, τονίζονται οι ευεργετικές ιδιότητες του ελαιόλαδου, το οποίο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά και των φρούτων και λαχανικών που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες. Το ελαιόλαδο, περιέχει αντιοξειδωτικά τα οποία έχουν συσχετιστεί με την ελάττωση της κακής χοληστερίνης LDL και του καρδιαγγειακού κινδύνου. Ακόμα, η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, το οποίο περιέχει φλαβοειδή και έχει αντιοξειδωτική δράση, φαίνεται να ενισχύει την ελάττωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η Μεσογειακή Διατροφή μπορεί να συμβάλει θετικά στην εξέλιξη του σακχαρώδη διαβήτη αλλά μπορεί να βοηθήσει και στην απώλεια βάρους.

Ακόμα, συμβάλει στη προστασία από παθήσεις όπως τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, τη καρδιαγγειακή νόσο,  το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και τη κατάθλιψη. Τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί από έρευνες ότι αποτρέπει την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη. Η Μεσογειακή Διατροφή δεν περιορίζεται μόνο στο διατροφικό μοτίβο που πρέπει να ακολουθείται με βάση τη πυραμίδα αλλά δίνει έμφαση και στη φυσική δραστηριότητα, στη ξεκούραση και τη ψυχαγωγία. Επομένως, η Μεσογειακή Διατροφή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τρόπος ζωής που προάγει τη σωματική και ψυχική υγεία αλλά και τη κοινωνική ζωή.

Μεσογειακή Διατροφή στη παιδική ηλικία

Η διατροφή έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών, αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα ώστε τα παιδιά να αναπτύσσονται σωστά, να έχουν την αίσθηση της ευεξίας, να ανταποκρίνονται στις εκπαιδευτικές τους επιδόσεις και να μειώνεται ο κίνδυνος για εμφάνιση προβλημάτων υγείας που συνδέονται με τη διατροφή και διάφορα χρόνια νοσήματα. Οι συνήθειες που υιοθετεί ένα παιδί από μικρή ηλικία φαίνεται ότι το ακολουθούν στην εφηβεία μέχρι την ενηλικίωση του. Γι’ αυτό το λόγο τόσο στα σχολεία όσο και μέσα από την οικογένεια τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν τη σημασία της υγιεινής διατροφής.

To σχολείο οφείλει να προσεγγίσει τα παιδιά αλλά και τις οικογένειες τους δίνοντας τους έγκυρες συμβουλές και παροτρύνοντας τόσο τα παιδιά όσο και τους γονείς να ακολουθούν έναν σωστό τρόπο διατροφής. Είναι βασικό το οικογενειακό περιβάλλον να προωθεί μια υγιεινή διατροφή έχοντας διαθέσιμα τα τρόφιμα στο σπίτι και βοηθώντας τα παιδιά να την ακολουθήσουν με το να βλέπουν και τους ίδιους να υιοθετούν αυτές τις πρακτικές. Με αυτό το τρόπο τα παιδιά θα αρχίσουν να ακολουθούν ένα υγιεινό τρόπο διατροφής από μικρή ηλικία που θα είναι καθοριστικός για τη μετέπειτα υγεία τους και τις διατροφικές συνήθειες που θα έχουν.

 Ένα βασικό πρόβλημα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας είναι η παχυσαρκία καθώς επηρεάζει εξίσου τη σωματική και πνευματική υγεία των παιδιών. Η Μεσογειακή Διατροφή έχει αποδειχθεί μέσα από έρευνες ότι μπορεί να βοηθήσει στη πρόληψη αλλά και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στα παιδιά και στους ενήλικες. Για να γίνει πιο σαφής η σημασία της Μεσογειακής Διατροφής και της υγιεινής διατροφής αξίζει να σημειωθεί ότι ο καρδιομεταβολικός κίνδυνος και η πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας μειώνεται στο έμβρυο αν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τηρείται μια ισορροπημένη Μεσογειακή Διατροφή.

Επομένως, η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί έναν υγιεινό τρόπο διατροφής για τους ενήλικους αλλά και για τα παιδιά με σημαντικά οφέλη για τη ποιότητα ζωής, την υγεία και τη διατήρηση ή την απώλεια του βάρους.